
قالی پازیریک قدیمیترین فرش جهان است که در سالهای ۱۳۲۶ تا ۱۳۲۸ خورشیدی توسط سرگی رودنکو، باستان شناسان روسی در درهٔ پازیریک واقع در ابتدای رشته کوه های آلتای در محدودهٔ کشور روسیه، در کنار اشیاء باستانی مشهوری مانند گلدان چوبی، مومیایی دوید، نقش اسب سواری به همراه آثاری دیگر در گور یخزدهٔ یکی از فرمانروایان سکایی کشف شد.
قالی پازیریک یک قالی پشمی با رنگهای زندهاست. این فرش چهارگوش تقریباً مربع بوده و ابعاد آن ۱٫۹۸ در ۱٫۸۹متر است. نقشهایی که در آن دیده میشود شامل تصویر سوارکاران، آهوهای در حال چرا کردن و جانوران افسانهای با سر عقاب و بدن شیر است و حاشیهای گلدار دارد.
برای مورخان این زمینه قابل تصور نبود که بافتهای از حدود چهارصد سال پیش از میلاد بدست آید که تا این حد کامل و پیشرفته و از نظر فنون بافت و حتی نقشه در ردیف بافتههای امروز باشد.
سرگی رودنکو کاشف این قالیچه، پس از بررسی ساختار فرش و نگارههای آن متوجهٔ شباهت زیاد نقشمایههای این فرش با نقش برجستههای تخت جمشید شد؛ بیشتر پژوهشگران این قالی را از دستبافتهایپارت ها یامادها میدانند. اما همچنان دربارهٔ تاریخچهٔ حقیقی این فرش نظریههای متفاوتی ارائه شدهاست
اما هنوز هم این که پازیریک متعلق به سکایی ها بودهاست صحت بیشتری دارد، آنها مردمانی دامدار بودهاند و این فرش را با پشم حاصل از دامهای خود بافتهاند. دانشمندان گمان میبرند که این فرش از نظر محدوده ساخت، به احتمال قوی متعلق به ارمنستان کنونی یا بخشهای شمالی ایران است.
گفته شده که نوع گرههای فرش و همچنین یک ردیف ستارههای چهارپر نقش شده در قسمت مرکزی این فرش، روی اشیای مکشوف در لرستان نیز دیده میشود.